Ciąża w Norwegii: jakie prawa mają przyszłe matki

W ramach standardowej opieki przedporodowej ciężarne kobiety w Norwegii mogą korzystać z wizyt kontrolnych, czyli svangerskapskontroll, u lekarza rodzinnego bądź położnej (jordmor). Zwykle podczas takiej wizyty od pacjentki pobierane są próbki krwi i moczu, bada się jej wagę, ciśnienie i ogólną kondycję. W czasie pierwszej svangerskapskontroll ciężarna otrzyma kartę ciąży (helsekortet) – dokument, w którym będą regularnie gromadzone informacje na temat jej zdrowia, co ułatwi ich przepływ między lekarzem, położną, a w końcu szpitalem.

Podczas pierwszej kontroli również zostanie ustalona data porodu, a pacjentce zaleci się przyjmowanie kwasu foliowego, jeśli jeszcze nie zaczęła tego robić. Niektórzy lekarze po zgłoszeniu przez pacjentkę ciąży zaproszą ją na pierwszą wizytę od razu, niektórzy – co jednak zdarza się częściej – standardowo między 8 a 10 tygodniem.

Trzeba pamiętać, że terminy kolejnych svangerskapskontroll będą ustalane z wyprzedzeniem, a niestawienie się na którąś lub duże spóźnienie będzie się wiązało z koniecznością ustalenia nowego terminu i oczekiwaniem. Jeżeli ciężarna wie, że nie uda jej się dotrzeć na wyznaczoną kontrolę, musi uprzednio wcześniej o tym poinformować i zmienić jej datę.

• pierwsze spotkanie: tydzień 8-10
• drugie spotkanie: tydzień 17-19 (USG)
• trzecie spotkanie: tydzień 24
• czwarte spotkanie: tydzień 28
• piąte spotkanie: tydzień 32
• szóste spotkanie: tydzień 36
• siódme spotkanie: tydzień 38
• ósme spotkanie: tydzień 40
• możliwe dziewiąte spotkanie: tydzień 41

Należy jednak pamiętać, że terminy wizyt zależą od lekarza prowadzącego, ich częstotliwość może się także zmienić w zależności od potrzeb pacjentki. Może ona zostać skierowana do specjalisty lub skorzystać z wizyty prywatnej u ginekologa wedle własnego uznania, jednak są to już usługi płatne.

Lekarz prowadzący w trakcie ciąży skieruje pacjentkę również do położnej w przychodni zdrowia matki i dziecka. Ciężarna ma obowiązek skontaktować się z placówką, a po około kilku tygodniach otrzyma informację zwrotną z datą i szczegółami wizyty.

W ramach darmowej standardowej opieki zdrowotnej przysługującej w Norwegii kobietom w ciąży wykonuje się jedno badanie ultrasonograficzne. Przypada ono zazwyczaj na około 18-21 tydzień ciąży. Badanie USG jest dobrowolne. Poinformowanie szpitala, w którym miałoby się odbyć badanie, i zaaranżowanie wizyty pacjentki leży w gestii lekarza prowadzącego. Wówczas ciężarna otrzyma z placówki informację ze szczegółami wizyty kontrolnej. Jeżeli lekarz tego nie zrobi, pacjentka może sama zadzwonić do szpitala i umówić się na USG. Osoby, które już wcześniej chciałyby zobaczyć płód na zdjęciach 2D lub 3D, muszą skorzystać z wizyty prywatnej, co zwiąże się z opłatami.

Około miesiąca przed planowanym terminem porodu lekarz prowadzący lub położna umówią pacjentkę na wizytę kontrolną do szpitala. Jeżeli kobiecie nie odpowiada zaproponowana placówka lub sala porodowa, w której miałaby rodzić, może to zakomunikować, ponieważ ma prawo wybrać inne. Ciężarna może zdecydować się także na poród w domu. Powinna wówczas zgłosić to położnej, aby móc skorzystać w domu z fachowej pomocy.

Pacjentka może zostać z dzieckiem na oddziale poporodowym przez kilka dni. W większości przypadków matka będzie przebywać z noworodkiem w jednej sali. W razie potrzeby personel może pokazać, jak należy np. karmić piersią czy zmieniać pieluchy, a także ewentualnie zaopiekować się dzieckiem przez kilka godzin. Jeśli pacjentka ma specjalne potrzeby żywieniowe, jadłospis może zostać dostosowany do jej wymagań, ale musi to zgłosić odpowiednio wcześnie. Niektóre szpitale oferują możliwość skorzystania z hotelu poporodowego lub pokoju rodzinnego dla ojca dziecka bądź osoby towarzyszącej świeżo upieczonej matki. Zwykle jednak nocleg i wyżywienie są płatne.

Od wszystkich noworodków, które przyszły na świat w kraju fiordów, pobiera się za darmo próbki krwi na badania posiewowe. Jest to jednak dobrowolne, więc matka ma prawo odmówić. Musi tylko wcześniej zgłosić to położnej.

W ciągu tygodnia do dwóch od porodu matka otrzyma telefon z przychodni, żeby wybrać albo osobistą wizytę w placówce, albo poprosić o przybycie pielęgniarki do domu.Wizyta ma na celu uzyskanie informacji na temat opieki nad dzieckiem, jeśli kobieta ma jakieś wątpliwości. Otrzyma również kalendarz szczepień i rutynowych wizyt u lekarza/położnej. Zazwyczaj odbywają się, kiedy dziecko ma 6 tygodni, następnie 3 miesiące, 4 miesiące, 5 miesięcy, pół roku, 8 miesięcy, rok, 15 miesięcy, 2 lata, 4 lata, 5 lat. Wizyty kontrolne są również darmowe w przypadku dzieci.

W razie potrzeby można skontaktować się z placówką i poprosić o wizytę wcześniej, np. żeby zważyć dziecko. Dodatkowo matka ma prawo umówić się na wizytę kontrolną 2-3 miesiące po porodzie (etterkontroll) u swojego lekarza lub położnej.

Norweskie prawo pozwala kobiecie zdecydować się na przerwanie ciąży przed 12 tygodniem. Po tym czasie na aborcję trzeba uzyskać pozwolenie od grupy specjalistów w najbliższym szpitalu.

Jeżeli pacjentka nie zna języka norweskiego, ma prawo skorzystać z nieodpłatnej pomocy tłumacza. Dotyczy to także rozmów telefonicznych. Wystarczy poinformować lekarza, że istnieje potrzeba skorzystania z usług tłumaczeniowych na potrzeby wizyty kontrolnej. Należy to zrobić przynajmniej kilka dni przed terminem spotkania. Tłumacz ma obowiązek zachować tajemnicę, tj. nie może nikomu zdradzić tłumaczonych dla ciężarnej treści.

Przyszła mama może przetestować produkty dla nowo narodzonego dziecka, zamawiając tzw. babypakke z wybranych źródeł. Takie darmowe wyprawki oferują np. niektóre sieci supermarketów albo apteki. Przysłana paczka będzie zawierała przydatne produkty, takie jak pieluchy, kremy, żele do mycia, nie tylko dla noworodka, ale i dla rodziców. Są dostępne pod tym linkiem.

Przede wszystkim przyszła matka nie musi informować swojego pracodawcy o ciąży wcześniej niż trzy miesiące przed planowanym pójściem na urlop macierzyński. Jeśli barierę przed zakomunikowaniem o ciąży stanowi obawa o swoje stanowisko, warto wiedzieć, że w Norwegii szef nie ma prawa zwolnić swojej pracownicy z powodu oczekiwania dziecka. W kraju fiordów pracodawcom zależy mimo wszystko na aktywności zawodowej kobiet, również ciężarnych, więc wcześniejsza rozmowa pozwoli dostosować warunki pracy i zakres obowiązków do stanu zdrowia kobiety i uniknąć zagrożenia dla ciąży, w razie potrzeby tymczasowo zmienić stanowisko. W zakresie obowiązków pracodawcy leży właśnie zapewnienie zatrudnionej bezpieczeństwa w pracy.

W obawie o swój stan ciężarna może zgłosić chęć zmiany stanowiska. Aby do tego doszło, musi najpierw poprosić lekarza o wypełnienie specjalnego wniosku, a następnie przedłożyć go pracodawcy. Jeśli nie ma możliwości, żeby kobieta w ciąży bez ryzyka dalej pracowała i potwierdzi to lekarz, lepiej, aby zdecydowała się na zasiłek ciążowy. Wówczas to przełożony powinien wypełnić formularz, który następnie pracownica musi złożyć do Urzędu Pracy i Polityki Socjalnej (NAV) wraz z wnioskiem o wspomniany benefit. Po urlopie macierzyńskim kobieta ma prawo do powrotu na to samo stanowisko pracy.

Kiedy kobieta pracowała poza domem przez minimum pół roku z dziesięciu miesięcy przed porodem, przysługuje jej zasiłek macierzyński. Jeśli świeżo upieczona mama wykonywała pracę zdalną lub studiowała, wciąż może otrzymać wsparcie finansowe po porodzie.

Po porodzie kobieta nie musi się martwić sprawami urzędowymi, ponieważ to w gestii szpitala leży poinformowanie Norweskiego Urzędu Podatkowego (Skatteetaten) o narodzinach dziecka. Wyjątek stanowi poród w domu. Wówczas otrzyma ono numer identyfikacyjny – to w Norwegii automatyczny proces. W przeciągu sześciu miesięcy od przyjścia dziecka na świat rodzice muszą tylko poinformować urząd, jakie imię dla niego wybrali, następnie otrzymają akt urodzenia i potwierdzenie wpisania dziecka do Rejestru Ludności (Folkeregisteret). W kraju fiordów proces ten odbywa się już drogą cyfrową, z apośrednictwem systemu Altinn, a nie w formie tradycyjnej papierowej korespondencji. Na życzenie można jednak poprosić o wydruk aktu urodzenia.

Źródła: helsenorge.no, helsedirektoratet.no, relocation.no